Dopalacze-wszystko so musisz o nich wiedziec

Dopalacze, czyli „nowe narkotyki”

„Dopalacze” to tzw. „nowe narkotyki”. W literaturze angielskojęzycznej inne używane terminy to designer drugs (narkotyki projektowane), research chemicals (RCs), new psychoactive substances, legal highs, herbal highs, spice [1,2].

Są to różnego rodzaju substancje lub ich mieszaniny o działaniu psychoaktywnym, nieznajdujące się na listach substancji kontrolowanych [3]. Intencją tworzenia „projektowanych narkotyków” jest głównie wprowadzanie do obrotu i handlu substancji o działaniu narkotycznym, jednak takich, które wymykają się regulacjom prawnym i których nie uwzględniają listy substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii [4]. Substancje te w budowie chemicznej są zbliżone do substancji kontrolowanych. Obecność w Europie „nowych narkotyków” zapoczątkowały tabletki o nazwie „party pills” zawierających piperyzynę. Sprowadzone zostały z Nowej Zelandii [4]. „Dopalacze” to grupa substancji charakteryzująca się znaczną heterogennością [2]. Obejmują szeroki zakres produktów od mieszanek ziołowych po syntetyczne lub „autorskie” narkotyki i „tabletki imprezowe”, które używane są na różne sposoby (palone, wciągane przez nos, połykane) [4]. W mieszaninach często wykrywa się dodatkowo inne związki psychoaktywne lub składniki leków. Dodatkowo częstą praktyką jest używanie tych substancji w połączeniu z innymi narkotykami, alkoholem czy lekami [2]. „Dopalacze” są sprzedawane pod różnymi nazwami handlowymi np. jako odświeżacze powietrza, nawozy dla kwiatów, kadzidła ziołowe, sole kąpielowe, saszetki zapachowe, środki do czyszczenia komputerów, kleje, zmielone kryształy do przewidywania pogody, absorbery promieniowania elektromagnetycznego czy cząstki boga [1,4].    

Przykłady dopalaczy   Poniżej przedstawiono przykłady produktów handlowych, w skład których wchodzą nowe substancje psychoaktywne („dopalacze”). Zestawienie za [5] Zawilska J.: Nowe związki psychoaktywne („dopalacze”). Część 1. Informacje ogólne. Med. Prakt. Psychiatria, 2016; 1: 45–50

Syntetyczne kanabinomimetyki

UR-144

– Amulet Kierowcy

– Amulet Ochronny

– Cząstka Boga Rama (Ratri, Ganga, Himawanti, Kalita, Kunti, Lalita, Saka, Sziwa, Surja, Uszas, Genesz, Indra, Jawa, Narayana)

– Cząstka Boga Rama (Aswin, Angi, Ganesz, Ganga, Siwa, Sziwa, Himawanti, Indra, Jawa, Kali, Kunti, Lakszmi, Lalita, Narayana, Varuna) znad indyjskich gór i dolin Gangesu

– Czereśniowy (różne zapachy) dym – Czeszący grzebień – środek pochłaniający wilgoć

– Rozpałka do pieca w kolorze… (różne kolory)

– Ekstrakt Scarlet Fire – Kosior – Mocarz

5-Fluoro-UR-144

– Amulet Ochronny – Cząstka Boga Rama (Ganga, Angi, Himawanti, Indra, Jawa, Kali, Kunti, Siwa, Sziwa) znad indyjskich gór i dolin Gangesu – Czereśniowy dym – Mocarz

AM-2201

– PC CLEAN S2 – Śruba – Grizly – HARDCORE by Waikkiki Be – środek pochłaniający wilgoć

5-Fluro-AKB

– Mocarz

AB-PINACA

– ALGIZ

AB-CHMINACA

– GERWAZY

Syntetyczne katynony

3-MMC

– Cząstka Boga BHIMA (Burga, Djaus, Rudra, Durga, Bramha, Mitra, Prythiwi, Waju) znad indyjskich gór i dolin Gangesu

– Cząstka Boga Burga (Durga, Vishu, Waju, Mitra, Prythiwi)

– C12 środek czyszczący do złota

– Cherry Kokolino

– substrat środków czyszczących

– EXCLUSIVE KOKOLINO substrat środków czyszczących

– Dodatek do piasku (różne kolory) – Odświeżacz do toalet o zapachu czereśniowym

– Jabłkowy (winogronowy, wiśniowy) zapach

– Ekstrakt Kwitnąca Wiśnia

– Odświeżacz do bidetu o zapachu… (różne zapachy)

– SmokeStop granulki zapachowe do popielniczek samochodowych i domowych

– Kosior

– MOUNTAIN CRYSTAL

α-PVP

– G-Y środek polerujący do złotych monet

– GIE-ES M

– Odświeżacz do bidetu o zapachu cytrynowym

– E21 Środek do czyszczenia srebra

– K2 MAX – TURBO POCHŁANIACZ WILGOCI

– THOR HAMMER – MORALES – Puszek mały 

– saszetka zapachowa – S1 Turbo

– Talizman Kierowcy

– Absorber promieniowania elektromagnetycznego

etkatynon

– ETH-CAT – Ekstrakt Perukowyklej

MBPBP

– Fresh and funky substrat środków czyszczących

– Funky

– Granulat koloru pomarańczowego

PV8

– GONZALES

Związki halucynogenne

25I-NBOMe

-Papierek lakmusowy

Produkty wieloskładnikowe

α-PVP,5-Fluoro-UR-144

Środek polerujący do srebrnych monet

α-PVP, kofeina

Preparat do czyszczenia sprzętu AGD

Pentedron, MBPBP

Gumi jagoda

α-PVP, bufedron

Władziu

Etkatynon, MDPBP

Władziu

UR-144, 5-Fluoro-UR-144, 5-Fluoro-AKB-48

Mocarz

α-PVP, brefedron, pentedron,3,4-DMMC

Talizman fortuny

α-PVP, α-PBP

Pogromca duchów

α-PVP, brefedron, 2-DPMP

Pogromca wampirów

AB-PINACA, AB-Fubinaca

CHESTERFIELD, FAIRWIND

Generalnie pomimo, iż na ich opakowaniach widnieje napis: „Produkt nie jest przeznaczony do spożycia”, właśnie z taką intencją jest sprzedawany.

Skutki dopalaczy.

Opierając się na efektach klinicznych, jakie wywołują „dopalacze”, można je podzielić na następujące grupy:

1) stymulanty – substancje psychostymulujące – pobudzające OUN; należą do nich: fenyloetyloaminy, katynony;

2) depresanty – substancje działające opóźniająco na OUN np. opioidy, pochodne benzodiazepiny, alkohol;

3) psychodeliki – środki psychodysleptyczne – substancje wywołujące zaburzenia w OUN

4) pochodne tryptaminy: podobne do bufoteniny (np. 5-MeO-DMT) i podobne do psylocyny (np. 4-HO-DALT);

5) psychodeliczne amfetaminy (np. DOB, TMA-2, Bromo-dragonFLY, MDMA);

6) dysocjanty (np. ketamina, 3-MeO-PCP, salwinoryna A);

7) delirianty (pochodne tropanu);

8) pochodne meskaliny: rodzina 2C-X (np. 2C-C) i rodzina NBOMe (np. 25C-NBOMe);

9) lizergamidy (np. LSD, LSA)

10)  kannabinoidy – grupa związków, których działanie łączy efekty stymulujące, depresyjne oraz psychodeliczne (zależnie od dawki) [4].

Diagnostyka dopalaczy

Mimo ogromnego zapotrzebowania na swoistą metodę detekcji „nowych narkotyków”, w dalszym ciągu takiej nie opracowano. Przesiewowe testy diagnostyczne na obecność nowych substancji psychostymulujących w materiale biologicznym powinny być elementem rutynowego postępowania w praktyce klinicznej [2].

Analogicznie jak w przypadku testów wykrywających narkotyki w moczu, można wykorzystywać testy na pojedyncze substancje oraz wieloparametrowe testy złożone z 5 , 8 czy 12 parametrów wykrywanych K2/MDPV/CAT/LSD/MEP/OXY/ ABP/FYL/α-PVP/6-MAM/CLO/EDDP.

Jednym z popularnych testów jest Multi-Drug Rapid Test Cassette (https://sklep.hydrex.pl/pol_m_SZYBKIE-TESTY_TESTY-NARKOTYKOWE_DOPALACZE-486.html).

Jest to szybki test do równoczesnego, jakościowego wykrywania wielu substancji i ich metabolitów w ludzkim moczu. Można go wykonać bez użycia dodatkowych narzędzi.

Test wykorzystuje przeciwciała monoklonalne do selektywnego wykrywania podwyższonych poziomów określonych substancji w moczu. Pozwala wykryć w moczu użycie substancji przynależnych do następujących grup:

· Psychostymulanty

· Kannabinoidy

· Syntetyczne opioidy

· Psychodeliki

Psychostymulanty - rodzaje dopalaczy  

Substancje o działaniu stymulujących na ośrodkowy układ nerwowy. Należą do trzech grup chemicznych: piperazyn, fenetylamin oraz syntetycznych katynonów. Najczęściej występującą grupą są syntetyczne katynony [6]. Przykładem substancji należących do tej grupy jest:

· MEP,

· CAT,

· MDPV.

Mefedron (MEP) Mefedron (MEP), znany również jako 4-metylometokatynon (4-MMC) lub 4-metyloefedron, jest syntetycznym lekiem stymulującym podobnym do amfetaminy i katynonu. Nazwy potoczne to: dron, 12M-CAT, 13 White Magic14 i meow meow. Jest chemicznie podobny do związków katynonu znalezionych w roślinie khat we wschodniej Afryce. Mefedron występuje w postaci tabletek lub proszku, który użytkownicy mogą połykać, wdychać lub wstrzykiwać, wywołując podobne efekty jakie daje MDMA, amfetamina i kokaina. Oprócz działania pobudzającego, mefedron powoduje efekty uboczne, z których najczęstsze to zgrzytanie zębami [7].

Katyna (CAT) Katyna (CAT), znana również jako benzoiloetanamina lub β-keto-amfetamina jest alkaloidem monoaminowym występującym w krzewach Catha edulis (CAT) i jest chemicznie podobna do efedryny, katynonu, metkatynonu i innych amfetamin. Wraz z amfetaminą, efedryną, metamfetaminą i mefedronem należy do pobudzających amfetamin, leków psychiatrycznych, dających silne podniecenie i stłumiony apetyt. Substancja jest szeroko stosowana w depresji, zmęczeniu, otyłości, wrzodach żołądka, itp. Najwcześniej odkryta w arabskiej herbacie, a ponieważ jej struktura i działanie farmakologiczne są podobne do amfetamin zwana jest też "naturalną amfetaminą". Ma około 10-14% mocy amfetaminy. S-(-)-katynon (S-(-)-alfa-aminopropiofenon) jest główną substancją czynną liści khat (Catha edulis), które są szeroko stosowane w Afryce Wschodniej i na Półwyspie Arabskim jako środek pobudzający podobny do amfetaminy. [7].

MDPV (3,4-metylenodioksypirowaleron) 3,4-metylenodioksypirowaleron (MDPV) jest psychoaktywnym narkotykiem rekreacyjnym o właściwościach pobudzających, który działa jako inhibitor zwrotnego wychwytu noradrenaliny (NDRI). Został po raz pierwszy opracowany w latach 60 przez zespół w Boehringer Ingelheim. MDPV pozostał niejasnym stymulantem aż do około 2004 roku, kiedy to podobno był sprzedawany jako nowatorski lek. Produkty oznaczone jako sole do kąpieli zawierające MDPV były wcześniej sprzedawane jako substancje rekreacyjne na stacjach benzynowych i w sklepach w Stanach Zjednoczonych, podobnie jak w przypadku Spice i K2. MDPV jest analogiem pirowaleronu z podstawnikiem pierścieniowym 3,4-metylenodioksylowym, opracowanym w 1960 roku. Substancja była stosowana w leczeniu przewlekłego zmęczenia i anoreksji, ale powodowała problemy nadużywania i uzależnienia. Jednak pomimo podobieństwa strukturalnego, efekty MDPV są mało podobne do innych pochodnych metylenodioksy fenyloalkiloaminy, takich jak 3,4-metylenodioksy-N-metyloamfetamina (MDMA). Zamiast tego powodują przede wszystkim działanie pobudzające o jedynie łagodnych właściwościach entaktogennych [7].

Kannabinoidy-grupa dopalaczy

Kannabinoidy stanowią drugą co do wielkości grupę substancji obecnych na rynku. Są to syntetyczni agoniści receptorów kannabinoidowych. Jest to grupa substancji o podobnym działaniu jak tetrahydrokannabinolu (THC – główną substancje odpowiedzialną za działanie psychoaktywne marihuany). Choć mechanizm działania jest podobny do THC, syntetyczne kannabinoidy często oddziaływają na receptory wielokrotnie silniej. Dodatkowo w przeciwieństwie do marihuany nie zawierają substancji działających antypsychotycznie (jak kannabidol). Najczęściej występującymi substancjami z tej grupy w latach wcześniejszych były między innymi AM-2201, UR-144. Później zaczęły się pojawiać nowsze syntetyczne kannabinoidy takie jak: AB-FUBINACA, AB-CHMINACA, MDMB-CHMICA. Występują one najczęściej w formie mieszanek ziołowych (tzw. maczanki – nasączonego substancją obojętnego materiału roślinnego) lub w formie fake hash (skompresowanego i nasączonego substancją materiału roślinnego, który ma imitować haszysz) [6]. Przykładem substancji należącej do tej grupy jest:

K2. Syntetyczna marihuana (K2)

K2 (Syntetyczna marihuana) to psychoaktywny produkt ziołowy i chemiczny, który po spożyciu imituje działanie marihuany. Jest najlepiej znany pod nazwami K2 i Spice, które w dużej mierze stały się znakami towarowymi używanymi w odniesieniu do każdego syntetycznego rodzaju marihuany. Badania sugerują, że zatrucie syntetyczną marihuaną wiąże się z ostrą psychozą, pogorszeniem wcześniej stabilnych zaburzeń psychotycznych, a także może mieć zdolność wywoływania przewlekłego (długotrwałego) zaburzenia psychotycznego wśród osób narażonych, takich jak osoby z rodzinną historią chorób psychicznych. Podwyższony poziom metabolitów w moczu występuje w ciągu kilku godzin po ekspozycji i pozostaje wykrywalny przez 72 godziny po paleniu (w zależności od użycia/dawkowania) [7].

Syntetyczne opioidy Działają w sposób bardzo podobny do heroiny. Oddziaływują na receptory opioidowe, powodując euforię, senność, poczucie odprężenia, poczucie błogości oraz zniesienie bólu oraz zwężenie źrenic. W wyniku przedawkowania może dojść do spowolnienia pracy serca, zaburzeń oddychania oraz utraty przytomności w konsekwencji zgonu spowodowanego depresją ośrodka oddechowego. Substancje z tej grupy nie pojawiają się na rynku w znacznych ilościach, jednak jako grupa stwarzają duże zagrożenie dla zdrowia publicznego. W większości przypadków syntetyczne opioidy pochodzą z grupy fentanyli. Najczęściej występujące w Polsce substancje z tej grupy to furanylfentanyl oraz cyklopropylfentanyl [6]. Przykładem substancji należącej do tej grupy jest:

OXY. Oksykodon

(OXY) Oksykodon (OXY) jest półsyntetycznym opioidem o strukturalnym podobieństwie do kodeiny. Lek jest wytwarzany przez modyfikację tebainy, alkaloidu występującego w maku lekarskim. Oksykodon, podobnie jak inni agoniści opiatów, łagodzi ból, działając na receptory opioidowe w rdzeniu kręgowym, mózgu i prawdopodobnie bezpośrednio w dotkniętych tkankach. Psychodeliki-rodzja dopalaczy   Substancje z tej grupy mogą przypominać działanie LSD (kwasu), meskaliny, psylocybiny lub anestetyków dysocjacyjnych takich ja ketamina. Nie jest to grupa substancji często występująca na rynku. Także zróżnicowanie w tej grupie nie jest tak duże jak w poprzednio omawianych. Najczęściej występującymi substancjami z tej grupy w ostatnich latach były metoksetamina oraz fenetylaminy psychodeliczne głównie należące do grupy tzw. NBOMe-ów (np. 25I-NBOMe). Metoksetamina jest substancją, zarówno pod względem chemicznym jak i sposobu działania zbliżoną do ketaminy. Ketamina jest anestetykiem dysocjacyjnym stosowanym od lat przy operacjach w medycynie oraz weterynarii. Do efektów używania tej substancji zalicza się: euforię, działanie empatogenne, przyjemne doświadczenia sensoryczne, depersonalizacja, średnie lub mocne poczucie oddzielenia się od ciała, halucynacje [6]. Przykładem substancji należącej do tej grupy jest:

LSD

LSD (Dietyloamid kwasu lizergowego) to biały proszek lub klarowna, bezbarwna ciecz. LSD jest produkowany z kwasu lizergowego, który występuje naturalnie w grzybie sporyszu, rosnącym na pszenicy i życie. Jest to substancja dostępna w postaci cieczy, proszku, tabletek i kapsułek. LSD jest rekreacyjnie używany jako halucynogen ze względu na zdolność do zmiany ludzkiej percepcji i nastroju. LSD stosuje się głównie przy podawaniu doustnym, ale można go podawać wziewnie, wstrzykiwać i stosować przezskórnie [7]

.   Bibliografia

[1] Rozenek E Bartosz. Designer drugs – still a threat? / Narkotyki projektowane (dopalacze) czy nadal są zagrożeniem? - Epidemiological Review n.d. http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/designer-drugs-still-a-threat-narkotyki-projektowane-dopalacze-czy-nadal-sa-zagrozeniem?lang=pl (accessed April 6, 2021).

[2] Lubecka B, Lubecki M, Pudlo R. „Dopalacze” — co wiemy o nowych substancjach psychoaktywnych? Psychiatria 2018;15:99–109.

[3] Instytut Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera, Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Nowe narkotyki: dopalacze : wybrane zagadnienia toksykologii współczesnej. Warszawa: Główny Inspektorat Sanitarny; 2019. [4] Badania narkotyków nowej generacji (dopalaczy). Nar Inst Leków n.d. http://www.nil.gov.pl/badania/badania-narkotykow-nowej-generacji/ (accessed April 6, 2021).

[5] Zawilska J. Nowe związki psychoaktywne („dopalacze”). Część 1. Informacje ogólne. Med Prakt Psychiatr 2016:45–50.

[6] Malczewski A, Kidawa M, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej. Nowe substancje psychoaktywne w Europie: skala zjawiska i przeciwdziałanie. Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej; 2018.

[7] Sklep Hydrex.pl. sklep.hydrex.pl n.d. https://sklep.hydrex.pl/pol_m_SZYBKIE-TESTY_TESTY-NARKOTYKOWE_DOPALACZE-486.html (accessed April 8, 2021).